Nowy model urbanizacji w Polsce – praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego

Instytut Rozwoju Miast i Regionów, wspólnie z Ministerstwem Rozwoju i Technologii (Lider konsorcjum) oraz Uczelnią Łazarskiego, realizuje projekt „Nowy model urbanizacji w Polsce – praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego (NewUrbPact)”, współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” – GOSPOSTRATEG. 

Przeciwdziałanie zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji i kurczenia się miast

Niekontrolowana suburbanizacji i kurczenie się miast to największe wyzwania dla zrównoważonego rozwoju miast oraz ich obszarów funkcjonalnych. Głównym celem projektu jest wypracowanie wzorcowych rozwiązań na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji w Polsce oraz przygotowanie ich do wdrożenia do zasadniczego nurtu polityk państwa w obszarze planowania i zagospodarowania przestrzennego, rewitalizacji, gospodarki nieruchomościami i mieszkalnictwa. 

Rezultaty projektu posłużą podniesieniu jakości i znaczenia planowania przestrzennego oraz wzmocnienia jego roli jako instrumentu zarządzania i kształtowania procesów urbanizacji w Polsce.

Etapy realizacji projektu

W pierwszym etapie realizowane będą badania podstawowe i badania stosowane, mające na celu rozpoznanie uwarunkowań i przebiegu, a także określenie wpływu zachodzących w Polsce procesów urbanizacji (zwłaszcza zjawisk niekontrolowanej suburbanizacji i kurczenia się miast) na społeczno-gospodarczy rozwój kraju (w tym na funkcjonowanie samorządów oraz warunki życia mieszkańców i prowadzenia działalności gospodarczej). Na podstawie ich wyników wypracowane zostaną modelowe rozwiązania na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji w Polsce, które w drugim etapie projektu będą przygotowywane do wdrożenia w praktyce (m.in. poprzez konferencje, seminaria eksperckie i spotkania konsultacyjne).

Zadanie 1. Specyfika polskiego modelu urbanizacji w świetle ujęć teoretycznych i doświadczeń międzynarodowych (badania podstawowe)

Realizacja zadania ma na celu uzupełnienie i rozwinięcie istniejącego stanu wiedzy w zakresie przebiegu i specyfiki procesów urbanizacji w Polsce, jak również stworzenie rzetelnych podstaw dla badań stosowanych. Jednymi z głównych produktów zadania będą wielowymiarowe delimitacje stref intensywnej suburbanizacji oraz miast kurczących się w Polsce.

Zadanie 2. Mechanizmy zarządzania i przeciwdziałania suburbanizacji i kurczenia się miast (badania stosowane)

W ramach zadania kompleksowo rozpoznane zostaną uwarunkowania oraz konsekwencje procesów suburbanizacji i kurczenia się miast w Polsce. Jednocześnie celem badań jest identyfikacja zagranicznych oraz krajowych doświadczeń i rozwiązań w zakresie przeciwdziałania suburbanizacji oraz kurczeniu się miast. Realizacja zadania zwieńczona zostanie opracowaniem modelowych rozwiązań na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji w Polsce oraz katalogu rekomendacji dla różnych podmiotów.

Zadanie 3. Konsultacje i pilotaż modelowych rozwiązań na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji w Polsce (faza przygotowania wyników badań naukowych do zastosowania w praktyce)

Aplikacyjny wymiar projektu obejmował będzie m.in. organizację wizyt studyjnych oraz konferencji, seminariów eksperckich i spotkań konsultacyjnych, podczas których prezentowane i dyskutowane będą propozycje modelowych rozwiązań na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji w Polsce. W ramach zadania planowane są działania pilotażowe i przeprowadzenie kampanii społecznej na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji.

Partnerzy

• Ministerstwo Rozwoju i Technologii (Lider konsorcjum)
  W projekcie reprezentowane jest przez Departament Polityki Przestrzennej. Do jego kompetencji należy m.in. opracowanie rozwiązań systemowych w sferze planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz prowadzenie krajowej polityki przestrzennej (w tym realizacja i monitorowanie komponentów przestrzennych strategii i programów). Wśród zadań Departamentu znajduje się również inicjowanie oraz wspieranie badań, programów i projektów pilotażowych w zakresie planowania przestrzennego. Departament Polityki Przestrzennej, w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014–2020, realizuje projekty ukierunkowane na zwiększenie potencjału instytucjonalnego administracji publicznej w obszarze planowania przestrzennego oraz usprawnienia procesów inwestycyjno-budowlanych.

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów
  Instytut badawczy, nadzorowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, prowadzący działalność badawczo-rozwojową w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, rewitalizacji, mieszkalnictwa, polityki regionalnej, zarządzania publicznego i szeroko rozumianych procesów rozwoju miast i ich obszarów funkcjonalnych. Wyniki prac realizowanych przez Instytut stanowią źródło wiedzy wykorzystywanej przez ministerstwa i urzędy centralne oraz władze samorządowe różnych szczebli. Instytut Rozwoju Miast i Regionów posiada bogate doświadczenie w realizacji i zarządzaniu krajowymi i zagranicznymi projektami badawczymi, finansowanymi m.in. ze środków funduszy europejskich, Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Narodowego Centrum Nauki. Doświadczenia aplikacyjne Instytutu obejmują m.in. realizację projektów Polskiej Pomocy Rozwojowej we Lwowie, realizację szeregu projektów szkoleniowych i doradczych, organizację dużych konferencji naukowo-branżowych, opracowanie dokumentów planistycznych i wdrożeniowych dla samorządów.

• Uczelnia Łazarskiego
  Reprezentowana w projekcie przez Wydział Ekonomii i Zarządzania. Działalność naukowa pracowników Wydziału obejmuje szeroki zakres prac naukowo-badawczych, mieszczących się głównie w dziedzinie nauk ekonomicznych (w tym ekonomii, finansach i naukach o zarządzaniu) i w dziedzinie nauk społecznych (w dyscyplinie nauk o polityce). Pracownicy Wydziału realizują badania krajowe i zagraniczne w ramach projektów Narodowego Centrum Nauki, Narodowego Banku Polskiego, Komisji Europejskiej oraz na zlecenie firm i innych instytucji. Ponadto badania prowadzone są przy współpracy instytucjonalnej i indywidualnej pomiędzy poszczególnymi naukowcami, jak i zagranicznymi jednostkami naukowymi, wśród których wypada wymienić m.in.: Oxford University, Fachhochschule Münster, Coventry University, Bocconi University, Minot State University, Transcarpathian State University, International Statistical Institute, Amsterdam University, University College London, Bonn University, Univeristy of Rotterdam.